Siroz toplumda isim olarak bilinen eski bir hastalık olmasına rağmen siroz nedir sorusu hala pek çok kişi tarafından sorulmaktadır. Genel olarak sirozun karaciğer hastalığı olduğunu söylemek mümkündür. Pek çok nedenden ötürü karaciğerde oluşan tahribatın akabinde karaciğerde ortaya çıkan işlev bozukluğu siroz olarak isimlendiriliyor. Pekala, Siroz Belirtileri Nelerdir? İşte ayrıntılar haberimizde…
SİROZ NEDİR?
Karaciğer, yaklaşık 1, 5-2 kg yükünde, futbol topu büyüklüğünde kıymetli vazifeleri olan bir organdır. Ve bedende kendi kendini yenileme özelliğini elinde bulunduran tek organ olarak varlığını sürdürmektedir. Kandaki toksinleri filtrelemek, yiyecekleri sindirmeye yardımcı olan enzimlerin üretilmesi, şeker ve besinlerin depo edilmesi, kanın pıhtılaşmasının sağlanması ve enfeksiyonlarla çaba konusunda sorumlu organ karaciğerdir. Bu yüzden karaciğerde oluşabilecek çok küçük bir sorun, büyük sonuçlar doğurabilmektedir.
Karaciğer her incindiğinde kendini onarır ve sert bir yara dokusu meydana getirir. Çok fazla yara dokusu mevcut olduğunda, organ düzgün çalışamaz hale gelir. Yaralı dokunun yavaş yavaş sağlıklı karaciğer hücrelerinin yerini almasına neden olan hastalığa siroz hastalığı denir.
Çeşitli hastalıklar nedeniyle, bazen de bilinmeyen nedenlerle gün yüzüne çıkabilir. Ekseriyetle enfeksiyon ve alkol bağımlılığı nedeniyle uzun bir müddet zarfı devam eder. Birçok vakit karaciğerde geri dönülemez bir hasar bıraktığı için telafisi olmaz ancak erken teşhis ile birlikte ortaya çıkabilecek potansiyel problemleri denetim altında tutabilecek tedaviler muhtemeldir.
SİROZ NEDİR, NEDEN OLUR?
Siroz, hepatit ve kronik alkolizm üzere birçok karaciğer hastalığının sebebiyet verdiği karaciğerde ileri derecede hasar oluşumuna denir. Karaciğerde çok alkol tüketimi üzere nedenlerle yara dokusu oluşabilir.
Siroz daha ileri kademelere geçtikçe, daha fazla skar dokusu oluşur ve bu da karaciğerin çalışmasını zorlaştırır buna dekompanse siroz denir. Kanın dokuya ulaşamaması sebebiyle yeni damar yolları oluşur ve bu da karaciğeri daha olumsuz etkileyerek ömrü tehdit eder. Sirozun neden olduğu karaciğer hasarı çoklukla geri alınamaz. Lakin karaciğer sirozu erken teşhis edilirse hasarın kademesi sonlandırılabilir.
SİROZ NEDENLERİ? SİROZU ARTIRAN ETMENLER NELERDİR?
Siroz bir gecede oluşmaz ve ortaya çıkmaz. Karaciğere uzun vadeli verilen ziyanların sonucunda siroz hastalığı gün yüzüne çıkabilmektedir.
Sirozu tetikleyecek etkenler:
Aşırı alkol tüketme
Obezite
Uzun periyodik devam eden hepatit B ya da hepatit C enfeksiyonu
Kistik fibrozis
Vücudunuzun şeker işlemesini zorlaştıran rahatsızlıkların varlığı
Vücudunuzda çok fazla demir olması
Wilson hastalığı
Karaciğerde biriken yağ
Safra kanallarının sertleşmesi ve yaralanması
Vücudun karaciğer hücrelerine saldırmasına sebep olan otoimmün hastalıklar
Safra kanalının tıkanması
Bazı genetik sindirim bozuklukları
Frengi ve bruselloz dahil olmak üzere birtakım enfeksiyonlar
Bazı ilaçlara gösterilen reaksiyonlar
SİROZUN KOMPLİKASYONLARI NELERDİR?
Karaciğeri Besleyen Damarlardaki Yüksek Tansiyon (Portal Hipertansiyon);
Siroz karaciğerdeki olağan kan akışını yavaşlatır ve böylelikle bağırsaklardan ve dalaktan karaciğere kan getiren damardaki basıncı artırır.
Bacaklarda ve Karın Bölgesinde Şişlik;
Portal damardaki artan basınç, bacakta ve karında sıvı birikmesine neden olabilir.
Dalağın Büyümesi;
Portal hipertansiyon, dalakta şişliklere, şişmeye, beyaz kan hücrelerinin ve trombositlerin sıkışmasına sebep olabilir. Kandaki az ölçüde bulunan beyaz kan hücreleri ve trombosit ölçüsü sirozun birinci belirtisi olabilir.
Kanama;
Portal hipertansiyon, kanın daha küçük damarlara yönlendirilmesine ve bu da ekstra basınçla gerilen küçük damarlar patlayarak önemli kanamalar doğurabilir.
Enfeksiyonlar;
Siroz, bedeninizin enfeksiyonlarla savaşmakta zorluk çekebilir.
Yetersiz Beslenme;
Siroz, bedeninizin besinleri işlemesini zorlaştırarak halsizlik ve kilo kaybına sebebiyet verebilir.
Beyinde Toksik Oluşumu (Hepatik Ensefalopati);
Sirozdan hasar alan karaciğer, toksinleri temizleyemez hale gelebilir. Bu toksinlerin beyinde birikmesi zihin karışıklığına, konsantrasyon zahmetine sebebiyet verebilir.
Sarılık;
Sarılık cildin ve göz beyazlarının sararması, idrarın yoğunlaşması belirtileriyle kendini gösterir.
Kemik Hastalığı;
Sirozu olan bireyler, kemik güçlerini kaybedebilir ve daha büyük bir risk altındadır.
Karaciğer Kanseri Riskinde Artış;
Karaciğer kanseri geçmişi olan insanların büyük bir kısmında evvelden var olan siroz mevcuttur.
Akut-Kronik Siroz;
Çoklu organ yetmezliği, sirozu olan şahıslarda besbelli bir komplikasyondur.
SİROZ BELİRTİLERİ NELERDİR?
Hasar yaygınlaşana kadar rastgele bir belirti baş göstermeyebilir lakin vaktin tesiriyle ve karaciğerde meydana gelen hasar büyüdükçe kimi belirtiler ortaya çıkabilir:
Yorgunluk ve halsizlik
İştahsızlık ve kilo kaybı
Mide bulantısı
Vücudunuzda meydana gelen kolay kanama ve morarma hali
Bacaklarda ve karında ortaya çıkan şişkinlik
Sarılık(cildinizin ve gözlerinizin sararmasıyla)
Yoğun kaşıntı
Ciltte örümcek ağını andıran kan damarları
Avuç içlerinde meydana gelen kızarıklık yahut tırnaklarda beyazlaşma mevcudiyeti
Konsantrasyon ve hafıza problemleri
Kadınlarda adet meselelerinin varlığı
Erkeklerde cinsel dürtülerin kaybolması, göğüslerin büyümesi, testislerin küçülmesi
Kan kusma
Karında su birikimi
Meydana gelen şiddetli kas krampları
Kahverengimsi renkte idrar
Ateş
Büyümüş dalak
Kemik hastalığı, kemiklerin daha kolay kırılmasına sebebiyet verir.
SİROZUN TEŞHİS TEKNİKLERİ
Sirozun semptomları, hastalığın başında hissedilemeyebilir. Bazen rutin bir denetim yaptırana kadar kişi siroz hastası olduğunu öğrenemeyebilir.
Doktor, birinci olarak alkol tüketimi ve tıbbi geçmiş hakkında sorular soracaktır. Ayrıyeten karaciğerin durumu hakkında bilgi edinmek için sizi inceleyecektir. Sirozun tespiti ekseriyetle rutin bir kan testi ya da muayene aracılığıyla sağlanır. Doğrulama ismine laboratuvar ve görüntüleme testleri talep edilebilir.
Testler: Hekiminiz sirozdan şüphelendiği takdirde kan testi yapılmasını isteyecektir. Ayrıyeten karaciğerinizin hakikat çalışıp çalışmadığına dair işaretleri değerlendirecektir.
Bu işaretler:
Karaciğer enzim seviyeleri
Kandaki düşük protein seviyeleri
Anormal kan sayımı
Bir virüs enfeksiyonu
Otoimmün karaciğer hastalığı varlığında ortaya çıkan antikorlar
Görüntüleme Testleri: Hekiminiz ayrıyeten MRI yahut ultrason üzere görüntüleme testlerine de başvurulabilir.
Biyopsi: Karaciğerde ne kadar hasar kaldığını öğrenmek emeliyle karaciğer dokunuzun bir örneğinin alınmasına dayanan biyopsiye başvurulabilir.
Hekiminiz yapılan testler sonucunda size sirozun hangi etabında olduğunuzu söyleyebilir. Şayet sirozu telafi ettiğinizi söylüyorsa bu karaciğerinizde yara izi olduğu manasına gelir, fakat yeniden de değerli vazifelerini yerine getirebilir. Bu noktada rastgele bir semptom fark etmeyebilirsiniz.
Eğer hekim dekompense siroz olduğunu söylerse, karaciğerde meydana gelen yaralanma berbattır ve düzgün bir biçimde fonksiyonlarını yerine getiremiyor demektir. Bu da çok fazla semptomun ortaya çıkabileceği manasına gelmektedir.
SİROZ TEDAVİ YÖNTEMLERİ
Tedavi planı karaciğerin ne kadar yaralandığına bağlı olarak şekillenir. Tedavideki öncelikli gaye, daha fazla hasarı önlemek için siroza neden olan durumu ortadan kaldırmaktır. Bu da demektir ki:
Hemen alkol tüketmeyi kesin. Hatta hekiminiz alkol bağımlılığı için bir tedavi programı önerebilir.
Sirozunuz karaciğerinizdeki yağ birikiminden kaynaklanıyorsa kilo vermelisiniz.
Hepatit B ya da Hepatit C mevcutsa ilaç almanız gereklidir.
Kaşıntı, ağrı, yorgunluk üzere belirtilerin hafiflemesi ismine da ilaç alınabilir.
Hekiminiz ayrıyeten, sirozdan kaynaklı ortaya çıkabilecek komplikasyonları tedavi etmek isteyecektir.
Aşağıdaki üzere tavsiyeler gündemde olacaktır:
Düşük Sodyumlu Diyet;
Şişmeyi denetim altında tutmaya yardımcı olabilir. Bu külfetten muzdarip bireylere, tabipler da ilaç almayı tavsiye edebilir. Bedeniniz çok fazla sıvı tutuyorsa, onu boşaltmanız gereklidir.
Kan Basıncı İlaçları
Vücudunuzda şişmiş ya da patlamış kan damarlarının neden olduğu kanamayı kan basıncı ilaçları azaltabilir. Önemli bir halde genişlemiş damarlar varsa ameliyat olmak gerekebilir.
Antibiyotikler ve Aşılar;
Diğer enfeksiyonların ortaya çıkmasını önleyebilir ve tedavi edebilirler.
Hekiminiz, toksin birikimini indirgemek ismine ilaçlar tavsiye edebilir. Karaciğerde iltihap oluşumları mevcutsa steroid kullanımı yardımcı olabilir.
Doktor, sirozun bir komplikasyonu olan karaciğer kanserine yakalanıp yakalanmadığınızı takip ve erken teşhis emeliyle nizamlı testler yapılmasını tavsiye edebilir.
Genellikle sirozun karaciğere verdiği tahribat geri alınamaz, lakin üçte ikisi tahrip edilmiş ya da alınmış olan şahıslar bile olağan hayatlarına geri dönebilir. Siroz hastalığına uzun vadeli hepatit neden oluyorsa, hasar tespiti erken yapılıp, enfeksiyon tedavi edilmelidir. Erken teşhis ve tedavi daha büyük meseleler yaşanmasının önüne geçilebilir. Sirozu erken evrede teşhis edilen birçok insan, sağlıklı bir biçimde hayatını sürdürebilir.
Hastada obezite ya da şeker hastalığı mevcutsa kan şekeri denetim altında tutulmalı ve kilo vermelidir, yağlı karaciğer hastalığının sebebiyet verdiği hasarı azaltabilir. Şayet hasar alkol bağımlılığından kaynaklanıyorsa, içmeyi çabucak bıraktığınız takdirde sirozu daha sağlıklı yönetebilirsiniz.
KARACİĞER NAKLİ AMELİYATI
Sirozun derecesi önemli olduğu takdirde, karaciğer nakli muhtaçlığı doğabilir. Bu hayli büyük ve uzun süreçli bir durumdur. Ölen bir organ donöründen yeni bir karaciğer alabilmek için bekleme listesine girmeniz gerekecek. Ya da kimi bireyler yaşayan birinden karaciğerinin bir kısmını alabilir.
